Onderwijsbloed kruipt soms waar het niet gaan kan. Dat gaat ook zeker op voor Jasper Out (Heemstede, 9 augustus 1988). Out, onderwijsdier én carrièrejager ineen. Als twintiger nam hij al de rol van mavo-teamleider op het Leeuwenhorst in Noordwijkerhout op zich, waar hij bovendien al vijftien jaar biologie doceert. Zijn onderwijsloopbaan kent pieken, maar ook een dal waar hij inmiddels volledig uit is geklommen. Als teamleider trekt hij nu zijn leerlingen omhoog als zij vastlopen. Voor zijn 26 teamleden is hij eveneens een verschilmaker, vooral door op interessante wijze in te zetten op hun docentontwikkeling. Een verhaal over een onderwijsman pur sang, die ervoor opteert om zijn leven lang in het onderwijs te werken. “Als ik tot mijn 68^ste doorga, maak ik 50 jaar binnen het onderwijs vol. Dat is wel een gek idee, af en toe.”

Out is geen onbekende naam in Hillegom. Opa Frans had er jarenlang een bakkerij in het centrum en legde als fotograaf en filmmaker het leven in het bollendorp tijdens de Tweede Wereldoorlog vast. Vader Frank – tegenwoordig directeur van het Technisch College Velsen en het Maritiem College IJmuiden – was voorheen schooldirecteur in Lisse en Hillegom en begon zijn loopbaan (ook) als docent biologie. Noblesse oblige? Voor Out junior (hierna: Out) gold dat niet direct: “Ik wilde absoluut niet, zoals elke puber, mijn vader achterna.” Out koos dan ook na de havo eerst voor een opleiding tot laborant. Maar een heel werkleven in het lab zag hij toch niet zo zitten. Uiteindelijk schreef hij zich alsnog in voor de lerarenopleiding biologie om les te geven in het voortgezet onderwijs (vo).

Bonuspunten
Van 2000 tot 2005 was het Fioretti College in Lisse het toneel van Outs eigen middelbareschooltijd. Naar eigen zeggen volgde hij aan de Sportlaan de havo “met twee vingers in de neus” en was hij als leerling “nogal lui”. Toch voelde vijf dagen per week op en neer naar Lisse als een feestje voor de Hillegommer: hij maakte er veel lol, goede vrienden en had nooit een seconde spijt van zijn keuze voor het Fio. Eén docent staat hem na twintig jaar nog helder voor de geest: Bert van Rooijen van wiskunde. “Ik was goed in wiskunde en stond voor wiskunde altijd heel hoog, maar ik was lui. Van Rooijen werkte met bonuspunten en ik had voor twee toetsen op rij een 10+ gehaald. Hij wist mij echt te stimuleren om voor de laatste toets snoeihard te gaan leren, zodat ik uiteindelijk een 10 op mijn rapport zou staan. Het is knap dat je een ongemotiveerde leerling weet te stimuleren om voor een 10+ te werken. Die skills had hij wel echt”, memoreert de Hillegommer.

Teamleider op zijn 26^ste
Dat was toen. Inmiddels is Out alweer zo’n vijftien jaar docent biologie op het Leeuwenhorst. In 2014 – hij was toen 26 – kwam daar de job als teamleider mavo bovenop. Daarmee kon hij zich al op jonge leeftijd leidinggevende binnen het voortgezet onderwijs noemen. Maar niet iedereen was even enthousiast toen hij van zins was om op deze functie te solliciteren. “Mijn vader, schooldirecteur, zei: ‘Ik zou je niet aannemen, je bent veel te jong en hebt te weinig ervaring.’” Maar Out, ambitieus en zich bewust van het feit dat zo’n kans misschien niet snel weer voorbij zou komen, besloot toch te solliciteren – al was het maar voor de ervaring die hij ermee zou opdoen. Niettemin werd Out teamleider, die wel zijn eerste jaren in deze functie als lastig bestempelt. Hij moest immers “als jong pikkie met weinig ervaring” omgaan met ervaren collega’s in zijn team die al in de zestig waren. Dat vloog hij aan door niet autoritair of hautain op te treden, maar door juist het gesprek met zijn teamleden aan te gaan en hen het vertrouwen te geven. “Ik heb er geen seconde spijt van gehad, maar in mijn ideale carrièreplanning had ik gezegd: eerst nog twee jaar lesgeven, dán teamleider worden.”

Bewust geeft Out zelf ook les. Elk jaar heeft hij één klas. Dit jaar was dat mavo 4. “Ik zou absoluut niet naar een baan willen zonder lesgeven. Ook richting je collega’s is het belangrijk om het te blijven doen.” Als het bovendien aan de Hillegommer ligt, geven ook conrectoren en zelfs rectoren les om de feeling met de dagelijkse lespraktijk niet kwijt te raken. Op het Leeuwenhorst gebeurt dat dan ook dikwijls. De Hillegommer annex mavo-teamleider: “Een goede ontwikkeling.”

Een goede teamleider volgens Out
Out is op het Leeuwenhorst teamleider van 26 docenten. Voor hen staat zijn deur altijd open. De Hillegommer hecht er waarde aan om zijn teamleden ook op persoonlijk vlak te kennen, zoals hun verjaardag, partner en de namen van kinderen. Out vindt het verder belangrijk dat hij als teamleider (een baan met een omvang van 0.8 fte) “midden in de school staat”. Maar naast leuk en dynamisch noemt hij zijn baan als teamleider ook heel zwaar. “Als ik vanaf mijn werkplek naar de koffieautomaat loop, word ik al minstens vijf keer aangesproken door collega’s of leerlingen met een korte vraag”, beweert Out. Voor hem is een goede teamleider iemand bij wie je altijd terechtkunt. Daarom heeft hij op al die korte vragen onderweg naar zijn koffie een pasklaar antwoord – en zo niet, dan volgt een aantekening in zijn telefoon en komt hij er bij diegene later op terug. “En het is de kunst: met welke dingen moet ik wat doen en met welke dingen niet? Een oud-teamlid, altijd heel druk en een echte spraakwaterval, kwam geregeld naar me toe. In het begin dacht ik: wat moet ik hiermee? Maar uiteindelijk bleek dat ze gewoon haar hart wilde luchten. Hier is situationeel leiderschap heel belangrijk. Een goede teamleider moet dat ook beheersen.”

Verschilmaker
Daarnaast is een goede teamleider een échte verschilmaker – meer nog dan een docent of zelfs een mentor. “Als teamleider heb je net wat meer bevoegdheden en kun je soms ook de onpartijdige persoon zijn voor de leerling. Daarin het verschil maken vind ik heel tof.” En dat lukt regelmatig. Zo kreeg Out te maken met een leerling die na een eerdere verwijdering van het Leeuwenhorst een tweede kans kreeg aan de Langelaan in Noordwijkerhout. Haar gedrag was inmiddels beter, maar ze kwam structureel te laat. Toen haar moeder aangaf haar niet uit bed te krijgen, ging de teamleider zelf langs om de leerling van haar slaapkamer te halen en richting school te sturen. Sindsdien verbeterde het verzuim sterk. Out: “Die leerling zei later tegen mij: ‘Als u er niet was geweest, had ik nu op de hoek van de straat drugs staan dealen’. Dán maak je echt het verschil in iemands leven. Dat is echt ingrijpend.”

Blijf je als docent een steady 7 of word je een 9.5?
Maar is Out ook voor zijn teamleden een verschilmaker? Momenteel beschikt hij, zoals hij dat zelf omschrijft, over veel docenten die “een steady 7 zijn, maar nog geen 9.5”. De laatste jaren zag hij een aantal docenten die een 9.5 verdienen met pensioen gaan. “Maar”, zo weet hij, “je hebt een paar van die 9.5’en in je team nodig. Een paar docenten is dat al wel, maar nog te weinig voor de balans.” Om van een ‘steady 7’ een ‘9.5’ te worden, dien je volgens de Hillegomse teamleider nadrukkelijk op de band met de leerling te zitten, goed orde te houden, van nature feeling te hebben met kinderen, de juiste opmerkingen tegen leerlingen te maken en geen nonchalance te vertonen – en dat alles gekoppeld aan veel vlieguren voor de klas. “Het is een combinatie van de x-factor hebben, maar er ook hard voor willen werken en oog voor de leerlingen blijven houden. Het is echt iets bijzonders, mensen die goed kunnen lesgeven.”

Het mavo-team komt elke dinsdag onder leiding van Out bij elkaar. Niet omdat ze zo dol zijn op vergaderen, maar om stappen te zetten als docent en als team. De stap van die 7 naar een dikke 9. Het team hanteert hierbij het boek De wijze lessen: 12 bouwstenen voor effectieve didactiek als uitgangspunt. “In De wijze lessen wordt op basis van onderzoek uiteengezet wat de kenmerken zijn van goede lessen. Die bouwstenen gebruiken wij als team nu ook. We hebben er zes uitgekozen die we binnen ons team willen gaan verbeteren.” De bouwstenen waar groepjes uit Outs mavo-team voor kozen, zijn onder meer ‘leer je leerlingen effectief leren’, ‘geef feedback die leerlingen aan het denken zet’, ‘ondersteun bij moeilijke opdrachten’ en ‘geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie’. Tijdens lesbezoeken bekijken teamleden bij elkaar hoe de bouwstenen in de praktijk terug te zien zijn. Uiteindelijk presenteert elk groepje aan het gehele team een best practice. Daarnaast bespreken de teamleden elke twee weken de leerlingen die zij gezamenlijk lesgeven.

The perfect storm
Toch is niet alles rozengeur en maneschijn. Op de vraag of binnen zijn team niemand bezwijkt onder de gigantische werkdruk waar docenten wel eens mee kampen, geeft hij aan dat de laatste vier jaar slechts één iemand burn-out raakte. “En dat was ik zelf.” Het gebeurde vlak na corona. Bijna alles verliep weer als vanouds. Out kwam echter in the perfect storm terecht en kreeg op één dag te horen dat hij zowel voor D66 Hillegom raadslid zou worden als zou verhuizen naar een nieuwbouwwoning in Hillegom. Na een maand of vijf pakte hij zijn volledige werkzaamheden weer op – lesgeven bleef hij al die tijd wel doen. Achteraf kijkt Out terug op een leerzame periode. De 36-jarige Hillegommer leerde van zijn burn-out dat stilzitten niet helpt als het energielevel laag is. “Ik maakte daarvoor (voor zijn burn-out, red.) vaak de fout door op de bank te liggen en een serietje te kijken. Nu zet ik mezelf eroverheen: ik ga eropuit, want daar krijg ik energie van. Op die manier is het vol te houden.” Vaak taait hij daarom in het weekend of na een werkdag met een verrekijker af naar de duinen in De Zilk om vogels te spotten.

50 jaar in het onderwijs?
De Hillegommer ziet zichzelf het onderwijs eigenlijk nooit verlaten. De kans dat hij teamleider van een ander team dan het mavo-team wordt, acht hij eveneens klein. Bij de mavo-populatie ligt immers zijn hart. “Wellicht ga ik ooit eens naar een andere school om een ander beeld te krijgen, maar ik loop niet met het gevoel rond dat ik hier weg wil. Daarvoor vind ik het veel te leuk. Als ik over vijf jaar hetzelfde doe als nu, ben ik helemaal happy.” Binnen de onderwijsstichting waarvoor hij nu werkzaam is – Stichting Fioretti Teylingen – is hij al 18 jaar actief, aangezien hij ooit als conciërge op de ᴍᴠᴏ Lucia in Lisse (de middelbare school waar zijn vader directeur was) belandde. Badinerend: “Als ik tot mijn 68^ste doorga, maak ik 50 jaar binnen de stichting vol. Dat is wel een gek idee, af en toe. Ik zou het heel tof vinden om 50 jaar in het onderwijs vol te maken.” En ja, conrector of rector van een school ziet hij zichzelf ooit wel worden: Out bewandelde tenslotte al eens eerder hetzelfde pad als zijn vader.